طلاق در دوران بارداری
مقدمه
طلاق در حقوق خانواده ما نقش مهمی دارد و امروزه نیز باتوجه پیچیدگی های روابط اجتماعی میان انسان ها به یکی از مسایل مهم زندگی بشری تبدیل شده.
یکی از حالت های این وضعیت ، طلاق در دوران بارداری است.
طلاق در دوران بارداری نیز از جمله مسائلی است که شاید ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده و در قوانین ایران و همین طور فقه نیز مباحثی را به خود اختصاص داده وشرایط ویژه ای داردکه ما در اینجا به آن می پردازیم.
در اصطلاح حقوقی ما چند نوع طلاق داریم بائِن و رِجعی.طلاق بائن خود به چند قسم می شود ولیکن بارداری در همه آنها شرایط یکسانی دارد و طبق ماده 1140 قانون مدنی فصل طلاق که مقرر می دارد : طلاق زن در مدت زنانگی یا در حال نفاس صحیح نیست مگر اینکه زن حامل باشد به این نکته واقف می شویم که قانونگذار طلاق در دوران بارداری را به رسمیت می شناسد و برای آن شرایط نیز تعیین کرده است.
حال ببینیم چه شرایطی برای آن در قانون برای طلاق در دوران بارداری مقرر شده است.
هم چنین طلاق در دوران بارداری از این جهت حائز اهمیت است که نفقه زن و نحوه حضانت فرزندان و عده طلاق و… مشخص می شود.
اساسا در هنگام بارداری زوجه را با سه روش میتوان طلاق داد :
1. طلاق توافقی
2. طلاق خلع ومبارات
3. طلاق به استناد عسر وحرج
طلاق توافقی :
طلاق توافقی تقریبا راحت ترین نوع طلاق محسوب می شود چرا که با تراضی و توافق زوج و زوجه و در کمترین زمان حل می شود.
درمورد طلاق توافقی همه چیز به زوج و زوجه و توافق بین طرفین مرتبط است و توافق خودشان تعیین کننده است. همچنین حضانت فرزند و نحوه نگهداری و مخارج و امثالهم نیز به خودشان وتوافق طرفین برمی گردد و پس از توافق درخواست خود را به دادگاه صالح اعلام می کنند.
یکی از مدارک طلاق توافقی برای دادگاه خانواده، طبق ماده 31 قانون حمایت خانواده ” برای سایر زنان ( غیر دوشیزه و غیر یائسه ) برای ثبت طلاق سردفتر مکلف است که گواهی عدم بارداری از زوجه مطالبه کند.”
گواهی عدم بارداری است، در واقع این گواهی برای آن اخذ می شود که مشخص کند زوجه در هنگام طلاق باردار است یا خیر؟ بنابراین باردار بودن زن در توافقات زوجین برای طلاق توافقی مهم بوده و باید مواردی همچون نفقه زوجه باردار و نحوه نگهداری فرزند و… تعیین تکلیف شود.
طلاق خُلع و مُبارات :
خلع به معنی بخشیدن است این نوع طلاق نیز نوعی طلاق توافقی محسوب می شود با این تفاوت که در طلاق خلع زوجه به زوج مبلغی نیز پرداخت می کند برای رضایت او به این طلاق. به عبارت دیگر زن در ازای پرداخت مبلغی به شوهر خود از او تقاضای طلاق و پایان زندگی مشترک را می نماید.
به عبارت دیگر زن (زوجه) تمام یا بخشی از مهریه خود یا مال دیگری را به مرد (زوج)بذل می کند.
این طلاق در زمره طلاق بائن است یعنی مرد تا زمانی که زوجه از بذل خود رجوع نکرده امکان رجوع ندارد. ماده 1146 قانون مدني، «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به وي می‌دهد، طلاق بگیرد؛ اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن یا بیشتر یا کمتر از مهر باشد.»
طلاق به استناد عسر و حرج :
عسروحرج یکی از قواعد فقهی به معنای در سختی قرار گرفتن است بر طبق ماده ق.م1130 عسرو حرج وضعیتی است که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد که در این صورت زن حق تقاضای طلاق دارد و در مورد اینکه چه چیزهایی عسر و حرج است باید گفت که مصادیق کامل آن در قانون ذکر نشده است و فقط به نمونه و مثال بسنده شده است.
ماده ۱۱۳۰ قانونی مدنی: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی میتواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر وحرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه میتواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده میشود.»
رویه دادگاه ها برای عسر و حرج در طلاق این است که به صورت موردی عسر و حرج زوجه متقاضی طلاق را بررسی می کنند.این طلاق نیز درصورتی محقق میشود که زن بتواند ثابت نماید در عسرو حرج به سر می برد و در شرایط سختی قرار دارد و زندگی برایش غیرقابل تحمل است.
مواد 1129، 1130 و 1130 قانون مدني به موضوع عسر و حرج زن پرداخته است و تجويز طلاق را از اين طريق صادر کرده است مواردي را به عنوان مثال و تمثيل ذکر کرده است :
موارد ذيل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از موارد طلاق از جانب زوجه به دليل عسر و حرج محسوب مي گردد:
1. ترک زندگي خانوادگي توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالي يا ۹ ماه متناوب در مدت يک سال بدون عذر موجه.
2. محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر .
3. ضرب و شتم یا هرگونه سورفتار مستمر زوج که عرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
4. ابتلا زوج به بیماری های صعب العلاج روانی و ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در اين قانون مانع از آن نيست که دادگاه در ساير مواردي که عسروحرج زن در دادگاه احراز شود حکم طلاق صادر نمايد.
علاوه بر اين که دادگاهها اين حق را خواهند داشت که هر کارى که انجام دادنش براى زوجه سخت و شاق وعادتاً غيرقابل تحمل باشد را از مصاديق عسر و حرج دانسته و او را مطلقه نمايند در مجموع مهم ترین مصاديق که در قوانین و مقررات به ان اشاره شده است را به اختصار می خوانیم:
1. عقيم بودن مرد
طبيعى است هر دخترى به اميد مادر شدن و تربيت فرزندان صالح ازدواج نموده و به خانه شوهر مى رود. لذا حسرت مداوم ناشى از مادر نشدن غم و درد جانکاهى را در او ايجاد مى نمايد که مى تواند او را دچار عسر و حرج نمايد.
2. جلوگيرى از بچه دار شدن
در صورتى که مرد، به صورت غيرمنطقى مانع از بچه دار شدن زن گردد به استناد مطالب پیش گفته علی الخصوص حق زن بر مادر شدن و سلب این حق طبیعی از سوی مرد به صورت غیر منطقی می تواند از مصادیق عسر و حرج باشد.
3. تغییر وضعیت طبیعی مرد
هر مساله ای که موجب تغییر وضع طبیعی مرد گردد و بنیان و استحکام زندگی خانوادگی مختل کرده و یا با خطر مواجه نماید مثل اعتیاد مرد به مواد مخدر یا قمار و…
4. ترک انفاق
اگر مردي طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنى، مرتکب ترک نفقه گردد، زن به استناد اين ماده مى تواند، از دادگاه تقاضاى طلاق نمايد؛ اما به دليل اهميت پرداخت نفقه از سوى مرد در صورتى که از پرداخت نفقه خوددارى شود، مى تواند يکى از مصاديق عسر و حرج نيز به حساب آمده و براساس آن نيز زوجه تقاضاى طلاق نمايد.
5. حبس طولانى
دورى زوج از زوجه، در مدت طولانى با فلسفه يک زندگى مشترک منافات داشته و براى زوجه مشقت آور خواهد بود لذا قانون گذار مقرر کرده است که اگر زوج به دلیل ارتکاب جرایم کیفری به حداقل پنج سال حبس یا بیشتر محکوم گردد این مورد از موارد عسر و حرج بوده و زن می تواند به استناد آن درخواست طلاق نماید.
6. غيبت طولانى و ترک خانواده
در بسیاری از موارد زوج خانواده را ترک کرده و یا به مدت نسبتا طولانی از زندگی خانوادگی غایب می شودو اصولا در زندگی خانوادگی غیبت و ترک زندگی توسط مرد می تواند آسیبی جدی به زندگی مشترک وارد نموده و زن را متحمل سختی و مشقت فراوانی نماید.
قانون گذار برای حمایت از زن در اینگونه موارد مقرر می دارد که اگر مرد به مدت 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب در یک سال غایب شود و زندگی خانوادگی را ترک نماید زن می تواند به استناد عسر و حرج ناشی از ترک زندگی از دادگاه درخواست طلاق نماید.
7. سوء معاشرت
اگر اخلاق و رفتار اجتماعی مرد به نحوی باشد که موجب هتک حیثیت و آبروی زن در اجتماع شود یا معاشرت مرد با خانواده و اطرافیان همسر خود به نحوی باشد موجب سرشکستگی و سختی و مشقت زن گردد می تواند از دادگاه به استناد عسر و حرج درخواست طلاق دهد.
8. ضرب و جرح
اگر مرد همسر خود را مورد ضرب و جرح قرار دهد علاوه بر مسئولیت کیفری و همچنین الزام به پرداخت دیه زن می تواند به استناد عسر حرج ناشی از ضرب و جرح توسط شوهر اقدام به طلاق نماید.
9. زناشویی غیرمتعارف
روابط زناشویی یکی از مهم ترین بخش های زندگی مشترک است و طرفین باید از این روابط رضایت داشته و از لذت کافی برخوردار شوند اما درخواست های نامتعارف و عجیب در جریان روابط جنسی می تواند سختی و عذاب را جایگزین لذت و بهره از زندگی مشترک نماید خصوصا اگر این درخواست های نامتعارف برای سلامتی هریک از طرفین هم ضرر جدی داشته باشد.
لذا قانون گذار به زن اجازه داده است در صورتی که شوهر درخواست های زناشویی نامتعارف نماید یا به نحوی غیر متعارف با همسر خود همبستر شود که موجب سختی و مشقت همسر خود گردد یا به سلامتی او آسیب وارد کند زن می تواند به استناد عسر و حرج از دادگاه تقاضای طلاق نماید.
عده طلاق در دوران بارداری
عده یک اصطلاح فقهی و به معنای مدت زمانی است که زن بعد از جدایی از همسرش نباید ازدواج مجدد کند. دوره زمانی عده طلاق بر اساس قانون مدنی سه ماه و ده روز است و انواع گوناگونی دارد از جمله عده وفات، عده طلاق، عده فسخ ازدواج و عده بذل مدت یا به اتمام رسیدن زمان ازدواج موقت. حکم عده نگه داشتن برگرفته از آیات قرآن است.
در طلاق در هنگام بارداری عده طلاق تا زمان وضع حمل است و فرقی نمیکند چندماه باقی مانده باشد .
برای مثال اگر زوجه در ماه چهارم بارداری باشد تا پایان وضع حمل او 5 ماه باقی مانده لذا 5 ماه عده نگه میدارد ولی اگر در ماه هفتم بارداری باشد فقط کافیست دوماه عده نگه دارد.
یعنی زن در دوران باداری می تواند طلاق بگیرد ولی برای ازدواج باید تا پایان وضع حمل صبرکند.
در ماده 1154 قانون مدنی نیز بیان شده است که عده وفات چه در عقد دائم و چه در عقد موقت چهار ماه و ده روز است مگر آنکه زوجه باردار باشد که در این صورت عده وفات تا زمان وضع حمل زوجه است. و تفاوتی نمیکند که عقد دایم یا موقت باشد.
البته عده وفات در زن باردار یک تفائت دیگر هم دارد. طبق شرع مقدس اسلام اگر زن قبل از پایان عده وفات وضع حمل نماید واجب است که تا پایان مدت عده یعنی چهار ماه و ده روز عده نگه دارد.
همچنین زن درحین عده و زمان بارداری در هیچ صورتی نمی تواند ازدواج کند ولی بلافاصله پس از زایمان می تواند اقدام به ازدواج نماید.
در صورت سقط شدن بچه قبل از زایمان هم عده در هنگام مرگ فرزند به پایان می‌رسد
نفقه زن در هنگام طلاق
ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی می‌گوید: «نفقه عبارت است از: همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل: مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج، به واسطه نقصان یا مرض». به عبارت دیگر می توان گفت که نفقه عبارت است از تمام نیازهای متعارف زن با توجه به وضعیت زندگی و شأن اجتماعی او.
یکی از نکات مهمی که در رابطه با نفقه باید متذکر شد این است که تعیین میزان نفقه ارتبای با توانایی مالی مرد ندارد بلکه کارشناس رسمی دادگستری بایدمیزان نفقه را طبق وضعیت زن و طبقه و شأن اجتماعی خود او تعیین نماید و شوهر نیز موظف به پرداخت آن می باشد.
اما نفقه زن در طی دوران بارداری حتی بعد از طلاق باید پرداخت شود. یعنی اینکه کلیه هزینه های زندگی متعارف زن و همچنین هزینه های درمان و معاینات پزشکی او در حد متعارف و با توجه به نیازهای او باید حداقل تا پایان دوران بارداری و تا زمان وضع حمل پرداخت شود.
حضانت فرزندان
بعد از زایمان برای تعیین حضانت فرزند در درجه اول به واسطه توافق پدر و مادر مشخص می شود و اگر توافقی در میان نباشد طبق قانون حضانت فرزندان چه دختر باشند و چه پسر تا 7 سالگی با مادر و بعد از آن با پدر است.
البته اصل در مشخص نمودن حضانت فرزند صلاح کودک است لذا دادگاه همواره می تواند خلاف توافق یا حتی مقرره قانونی رای صادر کند زیرا این قانون جزو قواعد تکمیلی بوده و همواره توافق یا حتی صدور رای بر خلاف آن امکان پذیر است.
اگر مادر خواهان نگهداری از فرزند خود باشد حداکثر تا هفت سالگی میتواند از بچه نگه داری نماید اما تامین هزینه های کودک در این مدت نیز با پدر است و در صورت نبود پدر یعنی اگر مفقود گشته یا در قید حیات نباشد با جد پدری است جد پدری با اعمال و ولایت قهری عهده دار سرپرستی فرزند می باشد.
موسسه حقوقی وکیل برتر آماده ارائه خدمات حقوقی و معرفی وکیل به شما بازدیدکنندگان محترم میباشد
از جمله این خدمات می توان به وکیل ملکی ، وکیل مهریه می باشد و از دیگر خدمان موسسه این است که سعی بر این دارد با توجه به اینکه شما کاربران محترم به برخی از صفحات داخلی سایت بر می خورید و ممکن است به صفحات اصلی مثل وکیل پایه یک ، وکیل پایه یک دادگستری ، وکیل دادگستری ، مشاوره حقوقی رایگان ، رابطه نامشروع زن ، شماره وکیل که بیشترین بازدید ها را دارند برخورد نکنید ما این لینکها را برای دسترسی آسانتر شما داخل صفحات سایت قرار دادیم