عده طلاق و تفاوت آن با انواع دیگر عده

عده

عده مدت زمان مشخص شده توسط قانون و شرع می باشد که زوجه پس از طلاق یا مرگ همسر خود بایستی مدتی از ازدواج مجدد خودداری نماید . معنای عده در گفته ی فقها به تربص مشهور است به معنای حالت انتظار نامیده می شود.

نگه داشتن عده برای زن علاوه بر حکم قانونی  می توان از آن به عنوان یک حکم شرعی نیز یاد کرد که جهت جلوگیری از اختلاط نسل  می باشد زیرا مدت هایی که برای انواع عده از نظر قانونی قرار گرفته شده است، می توان اطمینان حاصل کرد که زن باردار بوده است یا خیر  دومین دلیل نیز می تواند به جهت رعایت نمودن حرمت نکاحی که به هر دلیل منحل شده است باشد.

عده در نکاح دائم

به لحاظ شرعی و قانونی بعد از طلاق یا فوت زوج و یا فسخ نکاح بایستی زوجه به دلایلی از جمله اختلاط نسل و حرمت ازدواج قبل برای ازدواج مجدد مدت زمانی را برای ازدواج مجدد به صورت عده نگاه دارد که در قسمت پایین به صورت جزیی به آن می پردازیم.

1.عده وفات شوهر

در این نوع از عده بنابر متن صریح قرآن و قانون چهارماه و ده روز می باشد و در صورت حامله بودن زوجه عده تا زمان وضع حمل باقی است به شرط اینکه کمتر از چهارماه و ده روز نباشد. به عبارت دیگر یعنی چنانچه زوجه باردار باشد عده تا زمان وضع حمل است ولی اگر فاصله فوت شوهر تا وضع حمل زن کمتر از چهار ماه و ده روز باشد، عده همان چهارماه و ده روز خواهد بود.

2-عده طلاق

الف- زن باردار  اگر زوج ،  زوجه را در زمان  بارداری  طلاق بدهد ، به نظر همه مراجع عده زن باردار، تا زمان به دنیا آمدن یا سقط شدن حمل می‌باشد. یعنی اگر طلاق در ماه اول بارداری انجام شود عده حدود هشت ماه و تا زمان وضع حمل است و اگر طلاق زن باردار در هشت ماهگی از بارداری اجرا شود عده طلاق حدود یک ماه است و بعد از آن می تواند با شخص دیگری ازدواج نماید.

ب-زن باردار نباشد نیز اگر عادت می بیند بایستی سه طهر و اگر عادت نمی بیند سه ماه عده نگاه دارد. در بیان معنای طهر چنین می توان شرح داد به پاکی از نفاسات طهر گفته می شود از این رو ، به محض زمان پاکی زوجه از حیض و نفاس ( ایام طهر) اطلاق می شود. بنابراین ایامی که زوجه خون استحاضه را میبیند نیز جزء ایام طهر بوده زیرا از حیض و نفاسات پاک گشته است.

قانون در مورد عده طلاق و عده فسخ نکاح آن را سه طهر عنوان کرده مگر اینکه زن با اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت عده او ۳ ماه است.

عده در دیگر اقسام طلاق

از اقسام طلاق طلاق خلع و مبارات و سه طلاقه است که در آن عده هرکدام را بصورت مختصری توضیح داده ایم.

1) طلاق خلع و مبارات و سه طلاقه  مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد. طلاق خلع و مبارات را چنین می توان عنوان کرد.

طلاق خلع، به عبارتی می توان آن را نمونه از طلاق‌های توافقی عنوان کرد که در آن، زوجه به دلیل کراهتی و تنفری  که از زوج دارد و با توافق زوج، مالی را به او می‌بخشد تا از قید زوجیت و زندگی زناشویی با مرد رها گردد به زبان ساده تر زن می گوید مهرم حلال جانم آزاد زن می‌تواند تا قبل‌ از طلاق‌ خلع‌ و حتی‌ بعد از طلاق در مدت عده و تا قبل تمام شدن‌ آن به بذل (فدیه) رجوع کند که در این صورت، طلاق خلع به رجعی تبدیل شده و مرد می‌تواند در زمان عده به زن رجوع کند، این مطلب در مورد عده که در طلاق خلع شرح دادیم در مورد طلاق مبارات نیز صدق پیدا می کند .در مقابل طلاق خلع طلاق مبارات قرار می گیرد که  کراهت و تنفر دو طرفه می باشد به این نوع طلاق مبارات است.

2) سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید باشد. به زبان عامیانه در میان افراد جامعه به این نوع طلاق سه طلاق می گویند. مدت زمان عده سه طلاقه برابر با ۳ دفعه پاکیزگی یا ۳ طهر است. به عبارت دیگر اگر زنی که باردار نباشد، چند روز بعد از اجرای صیغه طلاق عادت ماهیانه شود و سپس پاک شود (پاکی اول)، دوباره عادت ماهیانه شود و پاک شود (پاکی دوم) و برای بار سوم عادت ماهیانه شود و پاک شود (پاکی سوم)، پایان این پاکی که مصادف می‌‌شود با شروع عادت ماهیانه چهارم، عده طلاق برای این زن تمام و مجوز ازدواج برای ایشان صادر می‌‌شود.

عده در نکاح موقت

عده بذل یا انقضای مدت را در ،نکاح موقت، در مورد زنان باردار و در مورد زنان غیر باردار را در نکاح منقطع بررسی می کنیم :

الف: در نکاح منقطع یا همان صیغه نیز زن می بایست عده نگهدارد که دو طُهر است. یعنی دو مرتبه عادت ماهیانه کامل شود. مگر اینکه زن به اقتضای سن عادت‌ زنانگی نبیند که در این صورت ۴۵روز است.

ب: عده زن باردار را اگر بخواهیم در ازدواج موقت شرح دهیم می توان گفت عده زن باردار مثل نکاح دائم تا زایمان و بعد از وضع حمل عده زن منقضی می شود.

ج: عده زن غیر باردار اگر عادت می بیند دو طهر. طهر همان پاکی از نجاسات ( عادت ماهیانه ) است ولی اگر عادت نمی بیند چهل و پنج روز می باشد.

چه زنانی عده طلاق ندارند

۱) طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود برای نمونه  طلاق زنان باکره طلاق زنان غیر مدخوله اینگونه موارد  شامل عده نمی شوند.

۲) طلاق یائسه به زنانی اطلاق می شود که از سن بارداری آنها گذشته است و احتمال باروری در این افراد بسیار کم و یا ممکن نمی باشد.

3) زنان فاقد رحم نیز لازم به نگاه داشتن عده نیستند.

فسخ نکاح

طبق ماده 1120 قانون مدنی ” عقد دائم به فسخ یا طلاق منحل می شود “

در توضیح مختصری از فسخ نکاح می توان گفت یکی از موارد انحلال نکاح است براساس عیوبی که زن و مرد دارند یا تدلیسی که در ازدواج رخ داده است و یا تخلفی که از شرط صفت صورت گرفته باشد می توان مبحث فسخ نکاح استفاده کرد ،که تفاوت‌هایی با طلاق دارد و نیازمند رعایت تشریفات مربوط به طلاق نیست از شرایط طلاق بایستی حضور دو مورد مرد عادل و  همچنین خواندن صیغه طلاق انجام گیرد در صورتی که در فسخ نکاح این شرایط لازم نمی باشد، یکی از شباهت های فسخ نکاح با طلاق این است که عده فسخ نکاح و عده طلاق با هم یکسان است.

عده نزدیکی به شبهه

نزدیکی اشتباهی یک مرد با زنی که همسر او نیست و یا زنی به اعتقاد اینکه زوجه اش است نزدیکی می نماید در صورتی که آن مرد همسر او نبوده به چنین حالتی که رخ می دهد نزدیکی به شبهه می گویند. نزدیکی به شبهه از موجبات عده را در برمی گیرد، خواه زن همسر داشته باشد و خواه بی همسر باشد. از این رو، ماده 1157 قانون مدنی مقرر می دارد: “زنی که به شبهه با کسی نزدیکی کند، باید عده طلاق را نگه دارد”

مدت عده در افراد مختلف

زمان نگه داشتن عده طلاق سه طهر می باشد، سه بار یا همان سه ماه بایستی از نجاسات پاک گردد به عبارت دیگر اگر زنی که باردار نباشد، چند روز بعد از اجرای صیغه طلاق عادت ماهیانه شود و سپس پاک شود (پاکی اول)، دوباره عادت ماهیانه شود و پاک شود (پاکی دوم) و برای بار سوم عادت ماهیانه شود و پاک شود (پاکی سوم)، پایان این پاکی که مصادف می‌‌شود با شروع عادت ماهیانه چهارم، عده طلاق برای این زن تمام و مجوز ازدواج برای ایشان صادر می‌‌شود. در مورد عده فسخ نکاح نیز سه طهر بوده  و همچنین عده زن باردار تا زمان وضع حمل می باشد، عده بذل مدت در نکاح موقت دو طهر عده زن یائسه سه ماه پس از آخرین نزدیکی است.

برخی نکات در مورد عده

در مواردی که زن و شوهر با دیگری به شبهه نزدیکی می کنند باید عده آن را نگه دارد و از نزدیکی با شوهر بپرهیزد.

اگر مرد در زمان عده رجعیه فوت کند زن از مرد ارث می برد چون هنوز در حکم زوجه محسوب می شود و زن باید عده رجعیه را رها کند و عده وفات را بگیرد.

زنانی که طلاق می گیرند  باید سه طهر عده را نگاه داشته و تـا عـده تـمـام نشده باشد حق ازدواج را ندارند.

زوج این اختیار را دارد در ایام عده رجعیه به زوجه رجوع کند و طلاق را باطل نماید و …