مرخصی استحقاقی و میزان آن
مرخصی بعضی از روزهای کاری است که به انتخاب خود شخص شاغل برای انجام امور شخصی مورد استفاده قرار می گیرد . مرخصی استحقاقی کار مندان روزهایی در ماه است که شاغل می تواند در محل کار حاضر نشده بدون آنکه از حقوق وی کسر شود.میزان این مرخصی استحقاقی دو روز و نیم در ماه و مجموعا ۲۶ روز در سال است .
البته شخص می تواند ۹ روز از مجموع این ۲۶ روز را به صورت ذخیره نگه دارد و برای سال بعد استفاده نماید. کارمندان دستگاه های اجرایی سالی سی روز حق مرخصی کاری با استفاده از حقوق و مزایای مربوط را دارند. حداکثر نیمی از مرخصی کارمندان در هر سال قابل ذخیره شدن است.
کارمندان دستگاه های اجرایی می‌توانند در طول مدت خدمت خود با موافقت دستگاه ذیربط حداکثر سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند و در صورتی که کسب مرخصی برای ادامه تحصیلات عالی تخصصی در رشته مربوط به شغل کارمندان باشد تا مدت دو سال قابل افزایش خواهد بود.
اما در خصوص کارگران نیز قانون کار این گونه بیان دارد مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه ، جمعا یک ماه است .
سایر روزهای تعطیل جزو ایام مرخصی محسوب نخواهد شد . برای کار کمتر از یک سال مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می شود.مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند 5 هفته می باشد .
استفاده از این مرخصی ، حتی الامکان در دو نوبت در پایان هر شش ماه کار صورت می گیرد .کارگر نمی تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
یعنی اشخاص شاغل برای انجام امور شخصی خود روزهای مشخصی از سال را می تواند در محل کار خود حاضر نشود.تعطیلی کاری فقط در مورد افرادی صدق می کند که به کاری اشتغال دارند و برای آنها حق بیمه پرداخت می شود. افرادی که به صورت روز مزد یا ساعتی کار نمی کنند مشمول این قانون نیستند .
یکسری از افراد هم هستند که به صورت پاره وقت و مشاوره ای با کارفرما توافق کرده اند این افراد بسته به تعداد روزهای توافق شده در ماه و اینکه برای روزهای حضورشان بیمه پرداخت می شود یا خیر هم وضعیت تعطیلی کاری متفاوتی خواهند داشت.
قانون استفاده از مرخصی استحقاقی در شرکت های خصوصی و دولتی به نظر کارفرما هم بستگی دارد گاهی فرد شاغل از مرخصی ها خود استفاده نکرده و پول آن را در انتهای سال یا هر شش ماه از کارفرما می گیرد و یا اینکه برخی کارفرمایان پرسنل را مجبور به استفاده از مرخصی ها کرده و در صورت عدم استفاده به جز ۹ روز آن بقیه مرخصی ها از بین رفته و اصطلاحا می سوزد.
مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور اندکی بیشتر بوده و ۳ روز در ماه و معادل ۵ هفته در سال بوده که بایستی در نوبت شش ماه اول و شش ماه دوم سال مورد استفاده قرار بگیرد .
مشاغل سخت زیان اور تعریف مشخصی در قانون کار دارند مثل افرادی که در پست های فشار قوی یا کنار کوره های ذوب کار می کنند . برخی مشاغل هم هستند که به درخواست کارگر یا کارفرما از طرف اداره کار و تامین اجتماعی و مراکز بهداشت بعد از بررسی تعیین تکلیف می شوند .
مرخصی استحقاقی سالانه
اگر کارگر بخواهد از تمام مرخصی سالیانه خود به صورت یکجا استفاده کند با احتساب 4 روز جمعه می تواند یک ماه به مرخصی برود و اگر این مرخصی ها را به تناوب استفاده کند همان 26 روز برای او منظور خواهد شد. مرخصی کمتر از يک روز جزِء مرخصی استحقاقی محسوب می شود.
به اين ترتيب ميزان مرخصی سالانه کارگران از ١٢ روز در قانون کار سال ١٣٣٧ به ٢٦ روز افزايش پيدا کرده است)پس از کسر ٤ روز جمعه( و اين گام بسيار مثبتی در جهت رفاه و آسايش کارگران و خانواده آنان است.
به علاوه کارگر بعد از استفاده از مرخصی با آمادگی بهتری به کار خواهد پرداخت.در صورتی که ماه های کار کارگر کمتر از يکسال باشد، مرخصی به نسبت مدت کار انجام شده محاسبه می شود.
تاريخ استفاده از مرخصی
با توافق کارگر و کارفرما تعيين می شود. در صورت اختلاف نظر اداره کار محل معتبر و لازم الاجرا است .
الزام کارگر به استفاده از مرخصی استحقاقی سالانه
هر کارگر حداکثر ٩ روز از مرخصی سالانه خود را می تواند ذخيره کند و استفاده از بقيه آن الزامی است.منظور از الزامی بودن آن نیست که کارفرما می تواند فرد را اجبار به استفاده از مرخصی کند بلکه بیانگر این است که در صورت عدم استفاده امکان ذخیره آن نیست.
پرداخت مزد مرخصی استحقاقی
مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر در موارد زير بايد محاسبه و پرداخت شود:
- در صورت فسخ يا خاتمه قرارداد کار و اخراج کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کارافتادگی کلّی کارگر
- تعطيل کارگاه
- فوت کارگر.
در صورت فوت کارگر مطالبات وی به ورّاث قانونی وی پرداخت خواهد شد. به نظر می رسد در موارد استعفای کارگر و ترک کار نيز بايد مزد مرخصی استحقاقی برابر ماه های کار محاسبه و پرداخت شود.
مرخصی برای انجام فريضه حجّ واجب
هر کارگر حق دارد برای ادای فريضه حجّ واجب در طول مدت کار خويش فقط برای يک بار و به مدت يک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی يا مرخصی بدون حقوق، از مرخصی استفاده کند.
مرخصی استحقاقی کارگران فصلی
برحسب ماه های کارآنها محاسبه و پرداخت می شود.
مرخصی بدون حقوق
چگونگی استفاده کارگران از مرخصی بدون حقوق و مدّت و شرايط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی، با توافق کتبی کارگر و کارفرما تعيين می شود.
در صورت فسخ یا خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی و از کار افتادگی کلی کارگر مالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت می شود.
مرخصی ساعتی
مرخصی ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی بوده و از میزان آن کسر میشود و فرد برای برخی کارهای روزانه از آن استفاده می‌کند که در کارگاه‌ها و شرکت‌های مختلف متفاوت است.
در برخی شرکت‌ها دو ساعت و برخی دیگر تا ۵ ساعت و حتی ۶ ساعت در روز هم مجاز است اما در هر صورت جمع مرخصی‌های ساعتی زمانی که به ۸ ساعت برسد، یک روز مرخصی محسوب میشود.
افراد معمولا در صورت وجود کارهای خیلی ضروری یا کارهای اداری که نیاز به مراجعه صبح دارد از این نوع تعطیلی کاری استفاده می‌کنند.
نکته دیگر اینکه اگر در شرکتی افراد ساعات کاری روز پنجشنبه را موظف باشند در طول هفته پر کنند و به صورت توافقی پنجشنبه تعطیل باشد بنابراین استفاده از مرخصی استحقاقی در طول هفته نیابد بیشتر از مجموع ساعات کاری موظفی گردد و اگر میزان مرخصی ساعتی بیشتر از کل مرخصی استحقاقی در طول ماه شود در واقع حکم مرخصی بدون حقوق و کسر از کار را خواهد داشت و کارفرما می‌تواند برای آن ساعت بیمه هم پرداخت نکند .
ماده ۷۰ قانون کار می‌‌گوید، مرخصی کمتر از یک روز کار جزو مرخصی استحقاقی منظور میشود. در برخی ادارات و سازمان‌ها عنوان «مرخصی کمتر از دو ساعت و سه ساعت» برای انجام کارهای ضروری کارگران تعریف شده که بیش از آن، مرخصی یک روز کامل محاسبه میشود.
مرخصی برای ازدواج و فوت:کلیه کارگران در صورت ازدواج دائم، فوت همسر، پدرو مادر و فرزندان ۳ روز مرخصی با استفاده از حقوق برخوردارند.(ماده ۷۳) مشمول این قانون در مورد ازدواج دائم، فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان حق برخورداری از ۳ روز مرخصی با استفاده از مزد را خواهند داشت و با مرخصی استحقاقی سالانه کارگران بی ارتباط بوده و جداگانه محاسبه میشود.
ضمناً زمان استفاده از این سه روز، موضوع ماده ۷۳ قانون کار همزمان با فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان و یا ازدواج دائم بوده و قابل انتقال و استفاده در زمان‌های دیگر نیست.
شرایط و نحوه استفاده از مرخصی استحقاقی
- مرخصی استحقاقی از نخستین ماه خدمت و به نسبت مدت خدمت به مستخدم تعلق می گیرد (. 5 /2 روز در ماه )
- استفاده از مرخصی استحقاقی موکول به تقاضای کتبی مستخدم و موافقت کتبی رئیس واحد مربوط و در صورت غیاب، معاون وي می باشد(منظور از رئیس واحد ، مدیر واحدي است که اختیار اخذ تصمیم در این خصوص از طرف رئیس دانشکده به وي تفویض گردیده است نماید )
- چنانچه مستخدم بدون ھماھنگی از قبل و تکمیل فرم مربوطه اقدام به استفاده از مرخصی (روزانه یا ساعتی )نماید برای وی غیبت منظور خواهد شد.
- پس از موافقت با مرخصی، مستخدم باید از آن استفاده نماید مگر اینکه حسب ضرورت رئیس واحد مربوطه ، وي را بکار دعوت نماید
- تمدید مرخصی با درخواست کتبی مستخدم و موافقت کتبی رئیس ذیربط صورت می گیرد . که دراین صورت تاریخ شروع مرخصی بلافاصله بعد از انقضاي مرخصی قبلی خواهد بود و مستخدم مکلف است در پایان مرخصی در محل کار خود حاضر شود
- مدت و نحوه استفاده مرخصی بانوان که از خدمت نیمه وقت استفاده می کنند همانند کارمندان تمام وقت می باشد .
- در صورتی که مستخدم در زمان مرخصی دچار بیماری شود می تواند از مرخصی استعلاجی استفاده نماید و دراین صورت باقی مانده مرخصی استحقاقی درخواستی ذخیره می شود
- روزهاي تعطیل که بین مدت مرخصی استحقاقی واقع می گردد جز ء مدت مرخصی محسوب نمی شود مرخصی کمتر از یک روز (ساعتی)جزء مرخصی استحقاقی محسوب می گردد .
- عدم حضور(غیبت) مستخدم در محل خدمت خود به نحوي که مدت آن از سه روز تجاوز نکند ، با ارائه مدارك مثبته و تشخیص صحت و سقم ادعا توسط رئیس اداره ، حسب موارد زیر می تواند مرخصی استعلاجی یا مرخصی استحقاقی تلقی گردد
- بیماري مستخدم
- صدمات ناشی از حوادث که بر او یا پدر یا مادر یا همسر یا فرزندان او وارد آمده باشد
- بیماري شدید پدر یا مادر یا همسر یا فرزندان
- فوت همسر یا اقرباي نسبی و سببی نزدیک
- تولد فرزند
- ازدواج مستخدم یا فرزندانش
- احضار مستخدم توسط مراجع قضایی براي اداي شهادت و انجام تحقیقات
مرخصی استحقاقی در مشاغل معمولی و سخت و زیان آور
به استناد ماده ۶۵ قانون کار مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۵ هفته است. استفاده از این مرخصی، حتی الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می‌گیرد .
قابل ذکر است در مشاغل سخت و زیان آور میزان مرخصی استحقاقی افزایش می‌یابد و به ۵ هفته در سال (تقریبا ۳ روز در ماه) می‌رسد. با این حال ماده ۶۵ قانون کار تصریح دارد که حتی الامکان در مورد این مشاغل استفاده از مرخصی باید در دو نوبت در طول سال صورت گیرد.
مرخصی زایمان
مرخصی زایمان مرخصی ایام بارداری و شیر دهی مادر بوده خانم ها می توانند قبل از زایمان و یا بعد از زایمان از ان استفاده کنند یعنی می توانند بخشی از آن را در ماه های پایانی بارداری و بخشی دیگر را بعد از زایمان استفاده کنند و حقوق و مزایا هم به آن تعلق می گیرد .
خانم ها پس از اتمام دوران تعطیلی کاری باید به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و برای دریافت حق و حقوق خود اقدام نمایند . ضمن آنکه کارفرما اجازه اخراج شخص را نداشته و موظف است پس از پایان تعطیلی کاری وی را به کار برگرداند مگر انکه خود فرد تمایلی به بازگشت نداشته باشد .
به منظور حفظ تندرستي و تأمين بهداشت بانوان كارمند اعم از رسمي و پيماني در موقع بارداري، مرخصي زايمان حداكثر تا سه فرزند با تأييد پزشك معتمد سازمان و يا كميسيون پزشكي دانشگاه هاي علوم پزشكي با شرايط و تسهيلات زير اعطا مي گردد.در سال 1394 مرخصی زایمان از 6 ماه به 9 اه افزایش یافته است .
در طول مدت مرخصي زايمان حقوق ثابت (حق شغل و شاغل و تفاوت تطبيق) و ساير فوق العاده هاي مستمر كه حسب مورد به كارمند تعلق مي گيرد پس از كسور سهم پسانداز و بازنشستگي و بيمه محاسبه و پرداخت مي گردد.
مادران شيرده پس از آغاز به كار دوباره در صورت ادامه شيردهي مي توانند حداكثر تا (۲۴ )ماهگي كودک هر روز هر سه ساعت نیم ساعت جهت شیر دهی مرخصی دارند که جز ساعات کاری آنان محاسبه می گردد. حفظ پست سازماني بانواني كه در ايام مرخصي زايمان به سر مي برند الزامي است
موسسه حقوقی وکیل برتر آماده ارائه خدمات حقوقی و معرفی وکیل به شما بازدیدکنندگان محترم می باشد.
از جمله این خدمات می توان به وکیل ملکی تهران ، وکیل مهریه می باشد و از دیگر خدمان موسسه این است که سعی بر این دارد با توجه به اینکه شما کاربران محترم به برخی از صفحات داخلی سایت بر می خورید و ممکن است به صفحات اصلی مثل وکیل پایه یک ، وکیل پایه یک دادگستری ، وکیل دادگستری ، مشاوره حقوقی رایگان ، رابطه نامشروع زن ، شماره وکیل که بیشترین بازدید ها را دارند برخورد نکنید ما این لینکها را برای دسترسی آسانتر شما داخل صفحات سایت قرار دادیم