جرایم پزشکی و نحوه رسیدگی به آن
آیا تابحال با قصور پزشکی مواجه شده اید؟ و یا از اطرافیان در مورد سهل انگاری پزشکان شنیده اید؟جرائم پزشکی چیست و چگونه به دعاوی آن رسیدگی می شود؟ با مطالعه این مطلب به تمامی سوالات خود خواهید رسید تا در مواجه با قصور پزشکی بتوانید از حقوق خود دفاع کنید.هدف از ارایه این مطلب آگاه سازی شما می باشد.
قصور عبارت است از انحراف یا تخلف از استانداردهای پذیرفته شده در نحوه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به نحوی که منجر به آسیب بیمار شود.
پزشکان هم مانند سایر مشاغل دارای تعهدات اخلاقی و حرفه ای شغلی خود می باشند که ملزم به رعایت آن هستند. پزشک باید پاکدامن و پرهیزگار باشد و وظایف مربوط به حرفه خود را با وجدان بیدار و آگاه بر طبق موازین قانونی و اخلاقی اجرا نماید، به نحوی که رفتار او موجب احترام و اعتماد جامعه نسبت به خود و همکارانش گردد.
در عالم پزشکی میان پزشک و بیمار رابطه‌ای حقوقی برقرار است که بر این اساس پزشک مکلف است در قبال معالجه بیمار از تمام استعداد و قابلیت‌های خویش بهره گرفته و با عنایت به نظامات و مقررات دولتی این وظیفه را به انجام رساند. بالطبع در این میان، همواره مقصود مطلوب محقق نمی گردد و مشکلاتی بروز مینماید.
گاه پزشک آنگونه که شایسته است در انجام تکلیف خویش، عمل نمی‌نماید و زمانی به صورت اتفاقی و غیر عادی نتیجه‌ای متفاوت از نتیجه معمول محقق میگردد و از این رو مسئله خطا یا تخلف، قصور و تقصیر پزشک مطرح میگردد که حسب مورد، پیامد و عواقب حقوقی آن برای پزشک متفاوت میباشد چرا که پزشکان هم به موجب مقررات حقوقی و جزایی و هم به موجب مقررات صنفی، مسئول تخلفات خود هستند.
تخلفات جزایی و انتظامی پزشکان دو مفهوم متمایز بوده و از جهات عدیده‌ای با یکدیگر تفاوت دارند؛ خطای انتظامی نقض تکالیفی است که به موجب مقررات صنفی وضع شده است.
پزشکان به موجب مقررات صنفی مکلف به رعایت مواردی می‌باشند که عدم انجام آنها موجب مسئولیت انتظامی ایشان میگردد و انجام این اعمال به هیچ وجه منجر به تعقیب جزایی نخواهد شد. در حالی که جرم فعل یا ترک فعلی است که قانون گذار برای آن مجازاتی در نظر گرفته باشد و از طرف شخص مسئول ارتکاب می‌یابد.
رسیدگی به تخلفات پزشکی توسط هیات‌های بدوی انتظامی مانع رسیدگی توسط محاکم قضایی نمی‌شود، چرا که ممکن است پزشک اقدام به عملی نماید که واجد وصف مجرمانه باشد و چون چنین امری بالتبع تخلف نیز محسوب میشود، محاکم دادگستری و هیات‌های بدوی انتظامی هر کدام می‌توانند جداگانه به موضوع رسیدگی کنند.
1. تخلفات پزشکی :
تخلفات پزشکی به آن دسته از جرائم مربوط به پزشکان و پیراپزشکان گفته میشود که توسط قوه قضاییه بررسی میشود و حکم نهایی آن را قاضی دادگاه صادر مینماید.البته نظریه پزشکی قانونی و گروه پزشکان متخصص در صدور این رای تاثیر به سزایی دارد چرا که صدور حکم باید بر طبق علم پزشکی باشد.
از جمله جرائم پزشکی که توسط قوه قضاییه پیگیری میشود میتوان قتل یا ضرب و جرح و نقص عضو اعم از عمدی یا غیرعمدی و سقط جنین بر خلاف ضوابط قانونی اشاره کرد.
لازم به ذکر است در صورتیکه حدوث این جرائم توسط تیم پزشکی باشد علاوه بر پزشک اصلی ،تیم پزشکی هم مورد بازجویی و مجازات قرار خواهند گرفت البته در صورتیکه تقصیر آنها برای قاضی محرز گردد.
2. تخلفات انتظامی:
گاهی اوقات پزشک جرمی را مرتکب میشود که تنها از نظر قوانین پزشکی جرم انگاری شده است. در این مواقع در صورت تخلف ،مرجع رسیدگی آن سازمان نظام پزشکی است.
جرائمی که توسط سازمان نظام پزشکی پیگیری میشوند عبارتند از:
عدم رعایت موازین شرعی و قانونی و مقررات صنفی و حرفه‌ای و شغلی
سهل‌انگاری درانجام وظایف قانونی به وسیله شاغلان حرف پزشکی و وابسته به پزشکی
مجازات های تخلفات پزشکی شامل حبس نمی شود که در قسمت بعدی به شرح آن می پردازیم،شامل مجازات های زیر می باشد:
تخلف در موارد مذکور با توجه به شدت آن میتواند مجازات و جریمه های مختلفی داشته باشد از جمله:
– تذکر یا توبیخ شفاهی در حضور هیئت مدیره نظام پزشکی محل.
– اخطار یا توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی محل.
– توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی و نشریه نظام پزشکی محل یا الصاق رأی در تابلو اعلانات نظام پزشکی محل.
– محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و وابسته از ۳ ماه تا ۱ سال در محل ارتکاب تخلف.
– محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و وابسته از ۳ ماه تا ۱ سال در تمام کشور.
– محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی از بیش از ۱ سال تا ۵ سال در تمام کشور.
شماری از جرائم مربوط به پزشکان:
1.سهل انگاری در انجام وظیفه و عدم رعایت موازین شرعی و قانونی
2.افشا اسرار مربوط به بیماری افراد
3.انجام اعمال خلاف شئونات پزشکی
4.جذب بیمار از طریق تبلیغات گمراه کننده
5. فریفتن بیمار
صدور گواهی خلاف واقع توسط پزشک
اکثر افراد میپندارند چون پزشکان برای شروع اعمال جراحی از خانواده بیمارامضا میگیرند دیگر نمیتوانند نسبت به آن پزشک و اعمال او اعتراضی داشته باشند حال آنکه آنها همچنان این حق را دارند تا درصورت قصور و سهل انگاری پزشک و یا تیم پزشکی اعلام شکایت نموده و آن را پیگیری نمایند.جرائم مربوط به پزشکان اغلب نیاز به شاکی خصوصی دارند و با شکایت شاکی خصوصی به مرجع ذی صلاح روند رسیدگی آغاز میگردد.
جرائم ناشی از اعمال پزشکی
در این نوع جرائم علاوه بر شخصیت مرتکب که به حرفه پزشکی اشتغال دارد فعل زیانبار باید یک عمل پزشکی و درمانی تلقی شود. ارتکاب قتل عمد، صدمات بدنی و قتل ترحم آمیز و سقط جنین از عناوین مهمترین عناوین مجرمانه ناشی از اعمال پزشکی محسوب میشوند که در ذیل بعضی از این موارد را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
1. ارتکاب عمدی قتل و صدمات بدنی در جریان اعمال پزشکی
قتل عمدی عملی است عمدی، آگاهانه که بدون مجوز قانونی منتهی به مرگ انسان دیگری میشود. در این مورد چنانچه پزشک یا جراح در جریان معالجه و درمان یا انجام سایر امور پزشکی، عمدا عمل مادی مثبتی را انجام دهد که منجر به مرگ بیمار شود مرتکب قتل عمد شده است انصاف و عدالت حکم میکند چنانچه از نظر عرف قتل مستند به ترک فعل باشد نیز بتوان او را قاتل دانست زیرا خون شهروندان نباید هدر برود.
بنابراین چنانچه پزشک یا جراح به قصد سلب حیات بیمار از معالجه وی سرباز زند و در نتیجه بیمار بمیرد چنین قتلی عمد و موجب قصاص است و نیز چنین است اگر پزشک یا پرستار آمپولی تزریق کند که حاوی مواد شیمیایی کشنده باشد یا مقداری از دارویی را به بیمار بخوراند که بیش از حد مجاز بوده و باعث مرگ وی شود.
مطابق ماده 206 قانون مجازات اسلامی عمل چنین فردی قتل عمد محسوب میشود. یکی از اعصای آکادمی جراحان زیبایی اروپا اشاره میکند که بیشتر فوت‌ها در جراحی‌های زیبایی به علت حساسیت‌های بیهوشی است.
ماده بیهوشی توپان چندسالی است که در آمریکا و اروپا از رده خارج شده است ولی هنوز در جراحی‌های زیبایی کشور با وجود منع وزارت بهداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد به راستی در اینگونه موارد چه کسی مسئول است؟
در مواردی که پزشک عمومی بدون داشتن تخصص لازم و با علم به اینکه متقاضیان عمل زیبایی باید در کلینیک‌هایی عمل شوند که بخش آی سی یو و سی سی یو داشته و متخصصان قلب و ریه در آن حضور داشته باشند، اقدام به جراحی زیبایی در مطب کند عمل او از نظر علم پزشکی نه تنها غیر قابل توجیه است بلکه بنابر قانون عمل او جرم محسوب میشود .
2. ارتکاب غیر عمدی قتل و صدمات بدنی در جریان اعمال پزشکی
هر گاه پزشک در معالجه بیمار مرتکب هیچ نوع خطای جزایی و مصادیق آن از قبیل بی احتیاطی و بی مبالاتی نشده باشد و با این وجود، اقدامات درمانی از ناحیه او موجب جنایت بر بیمار شود باز هم مسئول شناخته میشود و قانون در این مورد عمل پزشک را خطای شبیه عمد نامیده است.
در این مورد پزشک برای آنکه از نظر کیفری مسئول قلمداد نشود قبل از اقدام به درمان – در غیر موارد فوری – می‌بایست از بیمار، ولی و سرپرست یا نمایندگان قانونی اذن بگیرد و کلیه موازین علمی،فنی و نظامات دولتی را نیز رعایت نماید.
در صورتی که پزشک ماذون باشد و کلیه موارد فوق را رعایت نماید، ولی با این حال بر اثر درمان به صورت اتفاقی مرگی رخ دهد و یا آسیبی به بیمار وارد آید پزشک مسئولیت کیفری نخواهد داشت. جرم نبودن عمل پزشک بدین معنا نیست که عمل وی از نطر مدنی مسئولیت ندارد.
زیرا اخذ رضایت تنها موجب اباحه عمل پزشک به عنوان درمان و معالجه بوده و مانع ثبوت ضمان نسبت به نتیجه ناخواسته نمی شود. پزشک تنها در صورتی از نظر مدنی مسئول نیست که قبل از شروع به درمان یا اعمال جراحی از بیمار برائت حاصل نماید.
بنابراین اگر پزشک ماذون باشد و نیز برائت نیز حاصل نموده باشد در صورتیکه عمل جراحی و پزشکی مشروع و منطبق بر موازین علمی و فنی باشد به استناد بند 2 ماده 59 و مواد 60 و 322 قانون مجازات اسلامی پزشک نه مسئولیت کیفری دارد و نه مسئولیت مدنی.
اگر پزشک با جراح و یا سایر متصدیان امور پزشکی در جریان انجام امور پزشکی مرتکب بی احتیاطی یا بی مبالاتی شوند یا بدون مهارت در قسمتی از امور به انجام آن مبادرت ورزند و در نتیجه قتل یا صدمه بدنی حادث شود عمل وي با توجه به مفهوم مخالف ماده 59 قانون مجازات اسلامی و همچنین تبصره 3 ماده 295 همین قانون جرم بوده و در حکم شبه عمد خواهد بود.
را ه های شکایت از پزشکان:
برای شکایت از پزشکان از طرق مختلفی میتوانید استفاده کنید.
۱٫در جرائم ساده میتوانید با شماره ۱۶۹۰ تماس بگیرید.این شماره مربوط به سازمان نطام پزشکی میباشد که از سال ۱۳۹۳ راه اندازی شده است.با تماس شما با این ساامانه شکایت شما ثبت شده و جلسه ای مبنی بر رسیدگی به شکایت شما تشکیل خواهد شد.مطابق آمار ۶۸ درصد از شکایات در جلسه اول منجر به مصالحه خواهند شد.
دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم پزشکی که به هر نوع شکایت مربوط به پزشکان رسیدگی میکند.
شورای حل اختلاف (ویژه امور بهداشت(در صورتی میتواند مرجع شکایت باشد که پزشکی با همکاران خود مشکلی داشته باشد که هزینه دادرسی آن کمتر از ۲۰ میلیون باشد.همچنین در مواقعی پزشک و بیمار با هم توافق کنند که به شورای حل اختلاف مراجعه کنند این مجموعه رسیدگی به پرونده انها را مورد بررسی قرار خواهد داد.
سازمان نظام پزشکی که تخلفات اداری و انتظامی را بررسی میکند.
در تمامی انواع شکایت از پزشکان نظر پزشکی قانونی بسیار حائز اهمیت است چرا که نظر دادن و صدور رای در مورد این مطالب تخصصی است و نظریه کارشناسان پزشکی مبنای رای قاضی است.
دپارتمان کیفری موسسه حقوقی وکیل برتر با بهره گیری از مشاور کیفری با تجربه خدمات حقوقی ویژه خود را در قالب قبول وکالت و ارائه مشاوره کیفری و حقوقی ، در خصوص جرایم ، از جمله جرایم پزشکی و مباحث مرتبط با آن آماده مشاوره حقوقی و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان می باشد.