برای شکایت ضرب و جرح باید یکسری نکات را بدانید:
ضرب در علم حقوق، صدماتی که وارد کردن آن موجب خونریزی ظاهری بدن و از هم گسیختگی نسوج بدن را همراه ندارد. ضرب باعث کبودی تورم در بدن می شود.
عمل ضرب انجام آن با هر وسیله ای امکان پذیر می باشد مانند وسایل اتفاقی، مثل چوب، چاقو و یا از وسایل طبیعی مثل دست، ناخن، پا و … ملاک این می باشد که باعث ضرب شود نه خونریزی.
در مقابل ضرب، جرح می باشد که به صدمه هایی گفته می شود که باعث خونریزی شود که امکان دارد این خونریزی همرا با شکستگی استخوان ها باشد.آسیب های مانند بریدگی قطع عضو از این موارد می باشد .
جرح عمدی بدین صورت می باشد که شخص به قصد قطع یا جرح عضو به فرد دیگری صدمه بزند در زمانی که شخص حتی قصد این عمل را هم نداشته باشد ولی نوعا کاری که انجام می دهد باعث قطع یا جرح عضو شوداین جرم عمدی محسوب می شود.
در وهله نخست مجازات جرم ضرب و جرح عمدی، قصاص می باشد. اصلی بودن مجازات قصاص در جرایم علیه تمامیّت جسمانی اشخاص در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است، از جمله در مواد۳۸۱ و ۳۸۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲٫
در مواردی که امکان قصاص کردن فرد وجود نداشته باشد قانونگذار دیه را در نظر گرفته است . طبق ماده ۳۸۷ قانون مجازات اسلامی، مجازات جنایت عمدی بر عضو در صورت تقاضای مجنی عیله یا ولی او و وجود سایر شرایط مقرّر در قانون، قصاص و در غیر این صورت مطابق قانون از حیث دیه و تعزیر عمل می گردد.
ماده ۳۸۷ قانون فوق البیان در تعریف “جنایت بر عضو” اشعار می دارد : «جنایت بر عضو عبارت از هر آسیب کمتر از قتل مانند قطع عضو، جرح و صدمه های وارد بر منافع است.
اگر به علّت یک یا چند ضربه جنایت های متعدّدی در یک یا چند عضو به وجود آید حق قصاص برای هر جنایت به طور جداگانه ثابت است و مجنی علیه می تواند درباره بعضی با مرتکب مصالحه نماید نسبت به بعضی دیگر گذشت و بعضی را قصاص کند.
در جرم ضرب و جرح علاوه بر جنبه خصوصی این جرم دارای جنبه عمومی هم می باشد و از آن ضرر و زیانی به جامعه می رسد در صورتی هم که شاکی از شکایت خود صرف نظر نماید.
جنبه عمومی جرم به قوت خود باقی می باشد اگر جرم ضرب و جرح جنبه عمومی بگیرد به مجازات حبس محکوم می شود فرد مجازات این جرم قابل تبدیل به جزای نقدی نمی باشد متهم و محکوم علیه که حکم قطعی او صادر شده است باید تحمل کیفر نماید.
در ضربات عمدی که موجب سرخی یا کبودی یا سیاهی بدن مصدوم شود قصاص قابل اعمال نیست. مجازات ایراد ضربی که فاقد آثار باشد با حاکم است. مجازات جرح با چاقو قصاص است و در صورت عدم امکان رعایت تساوی در قصاص مجازات آن دیه است.
و یکی از مسائلی که امروزه سبب تشکیل پرونده‌های حقوقی و کیفری در دادگاه‌های خانواده یا دادسرا می‌شود، مساله‌ی ضرب و جرح همسر یا ضرب و شتم همسر، می‌باشد که حجم بسیاری از پرونده‌ها را به خود اختصاص داده است.
شتم به معنای بد دهنی و فحاشی است و جرح به معنای صدماتی است که باعث خونریزی و … شود.
از جمله مواردی که زن می‌تواند در دادگاه اقامه دعوی و نیز شکایت نماید مسأله ضرب و جرح یا کتک زدن از سوی زوج می‌باشد آنچه مسلم است در قانون جزا، کتک کاری جرم بوده و مجازات دارد و کسی که مورد ضرب و شتم قرار میگیرد می‌تواند به دادگاه مراجعه نماید که پس از رسیدگی‌های معمول و تأیید پزشکی قانونی، مجرم به پرداخت دیه محکوم میگردد.
توضیح اینکه ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی میگوید: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود؛» (مفاد ماده مزبور در تاریخ ۸/۱۰/۱۳۶۱ توسط کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی به صورت فعلی اصلاح گردیده است).
جهت بررسی عمل ضرب و جرح همسر، ابتدا می‌بایست اثبات جرم جرح بررسی شود. یعنی اینکه آیا جرم جرح اتفاق افتاده است یا خیر. به عنوان مثال اگر در درگیری بین زن و شوهر، دست یکی از طرفین به یک جسم خارجی برخورد کند و در اثر آن کوچک‌ترین خراشی ایجاد شود، جرم جرح اتفاق افتاده است. ضرب و جرح همسر می‌تواند به صورت عمدی یا غیر عمدی رخ دهد. همان طور که می‌دانید قصد انجام یک عمل مجرمانه و عمدی بودن آن، تاثیر بسیار زیادی در اثبات آن جرم و فعل مجرمانه خواهد گذاشت.
قطعا در صورتی که ضرب و جرح همسر به صورت عمدی اتفاق بیافتد، پرونده مطروحه با پیچیدگی بیشتری رو به رو خواهد شد؛ بنابراین در این شرایط، زن یا مردی که آسیب دیده است می‌تواند بابت ضرب و جرح همسر خود، اقدام به طرح شکایت نماید.
در پاسخ به این سوال که ضرب و جرح در چه حدی باید باشد که بتوان شکایت کرد باید گفت که در قانون مجازات اسلامی بابت هر نوع صدمه‌ای حتی ایجاد خراش در بدن شخصی دیگر، جرم انگاری شده است و می‌تواند سبب طرح شکایت کیفری شود. اینکه بابت ضرب و جرح انجام شده دیه تعلق بگیرد، بسته به نوع جراحت دارد و اینکه آیا از جراحت خون تراوش شده است یا خیر؛ بنابراین محل جراحت می‌بایست توسط کارشناسان پزشکی قانونی مورد بررسی قرار بگیرد.
آیا در درگیری‌های بین زوجین یا ضرب و جرح همسر، آسیب‌های روحی ایجاد شده نیز قابل شکایت و پیگیری است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت: اگر آسیب روحی ایجاد شده ملموس باشد مانند آنکه شخص دچار جنون یا عدم تعادل شخصیتی شده باشد، قابل شکایت و پیگیری است. اما باید به این موضوع توجه داشته باشید که شخص باید ثابت نماید که در اثر رفتار همسر خود دچار این نوع آسیب شده است و اثبات چنین امری در برخی موارد بسیار مشکل است.
مراتب حقوقی اثبات ضرب و جرح همسر
شیوه‌های اثبات یک عمل مجرمانه مانند ضرب و جرح همسر می‌تواند به شیوه‌های گوناگونی صورت بگیرد:
اقرار: یعنی خود شخص در مقابل قاضی یا مامور نیروی انتظامی اعتراف می‌کند که عمل ضرب و جرح همسر را انجام داده است و بعد هم اقرار خود را با امضا یا اثر انگشت تایید می‌کند.
علم قاضی: در این خصوص قاضی با توجه به شرایط موجود در پرونده با علم خود می‌تواند به نتیجه برسد و د. نهایت حکم را صادر نماید.
شهادت شهود: در برخی موارد همسری که بابت ضرب و جرح از وی شکایت شده است، ادعا می‌نماید که طرف مقابل خودزنی کرده است. در این شرایط است که شهادت شهود می‌تواند به شخص کمک کند و ادعایش را به اثبات برساند. شهادت فرزندان، همسایه ها، نگهبان و خدمتکار نیز در این موارد قابل قبول و بررسی توسط دادگاه است.
قسم: در خصوص برخی پرونده‌ها که دارای شرایط خاص می‌باشند ممکن است قاضی جهت اثبات ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم از شخص بخواهد که قسم یاد کند.
اماره: صدا و فیلم ضبط شده می‌تواند به عنوان اماره توسط دادگاه مورد بررسی قرار بگیرد. اصولا دادگاه به صدا و فیلم ضبط شده به عنوان دلیل توجه نمی‌کند مگر آنکه اصالت آن ثابت شود. شاکی می‌تواند بررسی اصالت صدا و تصویر را از دادگاه تقاضا نماید.
سایر ادله و مدارک
مرجع شکایت از ضرب و جرح همسر
کلانتری: اصولا طرح این دعاوی در کلانتری، در خارج از ساعات اداری و به دلیل عدم دسترسی به دادسرا و از بین نرفتن دلایل و آثار جرم اتفاق می‌افتد. اخیرا در کلانتری دایره‌ای تحت عنوان مددکاری اجتماعی و مشاوره تشکیل شده است که ممکن است اشخاص را به این دایره ارجاع دهند و هدف آن حل و فصل اختلافات و پیشگیری از وقوع جرم می‌باشد.
دادسرا: همچنین ممکن است شخص با داشتن دلائل و مدارک لازم، مستقیما به دادسرا مراجعه کند و با طرح شکایت کیفری، اقدام به تشکیل پرونده نماید. در این حالت دادسرای عمومی محل وقوع جرم، صلاحیت رسیدگی دارد. دادگاه خانواده به موضوعات کیفری خانواده، رسیدگی نمی‌کند.
مدارک لازم جهت شکایت ضرب و جرح همسر
مدارک شناسایی از قبیل: شناسنامه و کارت ملی
شهادت شهود
صورت جلسه مامور انتظامی در صورت وجود
گواهی پژشکی قانونی
سایر مستنداتی که ضرب و جرح همسر را ثابت می‌نماید
باید اضافه کرد، سازمان‌های مردم نهادی که اساسنامه آن‌ها در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان، زنان، اشخاص بیمار و دارای ناتوانی جسمی و ذهنی، محیط زیست، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، بهداشت عمومی و حمایت ازحقوق شهروندی است، می‌توانند نسبت به جرایم ارتکابی در زمینه فوق اعلام جرم و در تمام مراحل دادرسی شرکت کنند.
دپارتمان کیفری موسسه حقوقی وکیل برتر با بهره گیری از مشاور کیفری با تجربه خدمات حقوقی ویژه خود را در قالب قبول وکالت و ارائه مشاوره کیفری و حقوقی ، در خصوص جرایم ، از جمله جرایم پزشکی و مباحث مرتبط با آن آماده مشاوره حقوقی و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان می باشد.