نفقه زوجه و نحوه تشخیص آن

 

طبیعتاً یکی از الزامات زندگی اجتماعی و گروهی این است که وظایف و حقوقی را هم که برای آن متصور شده است بپذیریم. زیرا این وظایف و حقوق در واقع منجر به نزدیکی و رسیدن آن گروه به اهداف خود می شود. و از ناپایداری آن جلوگیری می‌کند. خانواده نیز یکی از گروه‌هایی  است که ما از بدو تولد به عضویت در آن درآمدیم.

خانواده نهاد بنیادین و کانون اصلی رشد و تربیت انسان‌هاست و علاوه بر آنکه در دین اسلام نیز از اهمیت زیادی برخوردار است در قوانین و عالم حقوق نیز مورد توجه قرار گرفته است و برای آن ضابطه هایی تعیین شده است.

 یکی از حقوق و وظایفی که با تشکیل نهاد خانواده برای زن و مرد ایجاد می‌شود نفقه است .که برای مرد تکلیف و برای زن حق محسوب می‌شود .

در ابتدا لازم است که با مفهوم نفقه آشنا شویم تا مقدمه ای باشد برای اینکه نفقه زوجه و معیار آن را تشخیص دهیم.

 در همین راستا موسسه حقوقی وکیل برتر با در اختیار داشتن وکلای دادگستری مجرب مشاوران حقوقی و کارشناسان مربوطه پاسخگوی سوالات شما خواهد بود. و می تواند شما را در طی مراحل حل اختلاف دعوای خانوادگی و علی الخصوص نفقه و مهریه یاری کند.

 

 منظور از نفقه زوجه چیست؟

 

 ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی بیان می‌کند:

« در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است»

 این وضعیتی است که قانونگذار ایران برای زن قائل شده است. و موجب آن زن می‌تواند از شوهر  خود مطالبه نفقه کند. و در صورت لزوم از طریق مدنی و کیفری برای پرداخت نفقه او را تحت تعقیب قرار دهد.

 

علت چنین حکمی نیز این است که در اکثر خانواده‌ های ایرانی زنان  درآمد کافی برای تامین مخارج خود و شرکت در هزینه خانواده را ندارند و اداره خانه و امور داخلی خانواده که وظیفه‌ی نسبتاً بزرگ است  برعهده آنهاست  و به کار اقتصادی و وسیله‌ای که منبع درآمد آنها باشد اشتغال ندارند.

 ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی در تعریف نفقه می گوید :

«نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا ،اثاث البیت و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه  نقصان یا مرض.

  همان طور که می بینیم مطابق قانون و شرع پرداخت نفقه زوجه بر شخص واجب است. به این معنی که اگر شخصی ازدواج کرده باشد مکلف است به همسر دائمی خود نفقه پرداخت کند.

 

آیا در نکاح موقت هم مردم موظف به پرداخت نفقه به همسر خود می باشد ؟

 

همانطور که بیان شد ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی بیان کرده است که در نکاح دائم پرداخت نفقه به عهده شوهر است. لذا در عقد نکاح موقت در اصطلاح عمومی و عرف که صیغه نام دارد شخص تکلیفی به پرداخت نفقه ندارد مگر اینکه در عقد نکاح موقت شرط شده باشد که مرد موظف به دادن نفقه  به همسر خود می باشد .

 

تمکین و نفقه زوجه

 

 مشهور است که بیان می شود نفقه منوط  به تمکین زن است. و تا زمانی که زن تمکین نکند  به او نفقه تعلق نمی گیرد .

همچنین تمکین دارای دو معنای عام و خاص می باشد.

 

تمکین به معنای خاص آن است که زن نزدیکی جنسی با شوهر را به طور متعارف بپذیرد و جز در مواردی که مانع موجهی داشته باشد از برقراری رابطه جنسی با امتناع نکند.

 

 اما تمکین  به معنای عام  آن است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و در حدود قانون و عرف از او اطاعت کند .و ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد.

 

 البته اگر شوهر توقعات نامشروع و نامتعارف از  زن داشته باشد  او مکلف به اطاعت از او نیست. طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی هر گاه  زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.

 

بنابراین اگر زن مانع مشروع و موجه برای عدم تمکین داشته باشد حقوق او نسبت به او نفقه ساقط نخواهد شد .مثلا اگر به علت خطرهایی که از جانب شوهر متوجه اپست از ماندن در خانه شوهر خودداری کند. یا به علت ابتلای شوهر به امراض مقاربتی از نزدیکی با او امتناع کند این اقدام او مانع حق نفقه نخواهد بود.

 

 نفقه شامل چه چیزهایی می شود؟

 بر طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه شامل همه نیازهای متنوع و متناسب با وضعیت زن می‌شود. مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان و حتی خادم البته در صورتی که زن به داشتن خادم عادت داشته باشد یا به واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد .

موارد ذکر شده در این ماده نیز حصری است و مثال زده شده است .و قاعده کلی این است که نفقه زن شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با شان زن است.  هم چنین از ملاک های مهم کارشناسی برای تعیین حقوق زوج نیازهای زوجه و شأن او می باشد.

 

هزینه های درمان آیا جز نفقه محسوب می‌شوند ؟

 

هزینه‌های درمان زوجه که در قانون از موارد نفقه شمرده شده است شامل هزینه‌های درمان متعارف می‌باشد. و اگر زوجه دچار بیماری صعب العلاج یا بیماری خاصی شده باشد که هزینه‌های زیادی دارد تکتکلیفی به پرداخت  برای شوهر نیست. و در این موارد قاضی  رسیدگی کننده به پرونده با توجه به قانون،اوضاع و احوال زوجین و وضعیت مالی آنها تصمیم لازم را می‌گیرد.

 

 آیا میتوان در عقد نکاح دائم شرط کرد که به زن نفقه تعلق نمی گیرد؟

 در این خصوص بین فقها و حقوقدانان اختلاف نظر است. ولی به نظر می‌رسد که خلاف مقتضای ذات عقد نیست که نتوان آن را شرط کرد. و زوجین می توانند در ضمن عقد در این خصوص با توافق یکدیگر تصمیم‌گیری کنند.

 

سوالی  که پیش می‌آید این است که اگر  مرد حاضر به پرداخت نفقه زن نشد چه ضمانت اجرایی دارد ؟

 

به پرداختن نفقه از سوی شوهر ترک انفاق می گویند. تکلیف شوهر به دادن نفقه به زن دارای   ضمانت اجرای حقوقی و کیفری می باشد .

طبق قانون مدنی در صورت عدم پرداخت نفقه زن توسط شوهر زن می تواند به محکمه رجوع کند، در این صورت محکمه یا دادگاه میزان نفقه را معین می‌کند و شوهر را به پرداخت آن محکوم خواهد کرد .

اگر اجرای حکم دادگاه و الزام شوهر به دادن نفقه به علت سرسختی و عدم دسترسی به اموال شوهر یا به علت ناتوانی شوهر از دادن نفقه ممکن نباشد زن حق طلاق خواهد داشت.

 

نکته قابل توجه این است که دادگاه هنگامی که می‌تواند مرد را به دادن نفقه ملزم کند که رابطه زوجیت محرز باشد و شوهر نتواند امتناع زن را از ادای وظایف زناشویی اثبات کند. یعنی اینکه بین زن و مرد رابطه زوجیت و زناشویی برقرار شده است را بتواند اثبات کند و هم چنین اثبات کند که زن از او تمکین کرده و بنابراین مستحق دریافت نفقه خواهد بود.

 

جرم بودن ترک انفاق

 

علاوه بر موارد ذکر شده قانون جدید حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ مجازات کیفری برای ترک انفاق تعیین کرده است. و عمل مزبور جرم شناخته شده است .و  ازجرایم قابل گذشت است. به این معنی که هرکس با داشتن  استطاعت مالی ازدادن نفقه همسر خود در صورت تمکین او خودداری کند  به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم می شود.

 اجرای این مجازات منوط به شکایت شاکی خصوصی است. در موردی که شاکی خصوصی گذشت نماید اجرای مجازات موقوف می‌شود .

 

 حل وفصل اختلافات در این زمینه مستلزم آگاهی از قوانین و مقررات می باشد. که در صورت عدم آگاهی کافی و اشراف کامل  بر قوانین می توانید از کمک یک وکیل دادگستری و مشاور حقوقی بهره بگیرید .

مشاوران حقوقی و وکلای ما در موسسه حقوقی وکیل برتر نیز پاسخگوی  سوالات شما خواهند بود.

 

نفقه زوجه

در هر رابطه ی زناشویی، زن و شوهر به حکم قانون وظایفی نسبت به یکدیگر دارند که اگرچه این وظایف با توجه به ذات عقد نکاح، عاطفی است ولی در کنار این وظایف، تعدادی تعهدات مالی هم وجود دارد، که به موجب آن باید از جانب شوهر پرداخت گردد.

 

زن در قوانین اسلام از فراهم کردن موجبات مادی و نیازهای مادی  و ضروری زندگی معاف است و حتی غنی بودن زن این وظیفه و تعهد را بر ذمه ی زن قرار نمی دهد.

 

با توجه به قوانین خانواده که از اسلام اقتباس شده است، یکی از تعهدات مالی مرد در عقد نکاح، پرداخت نفقه می‌باشد و این شامل تامین نیاز های ضروری زندگی از جمله، خوراک، پوشاک، مسکن و ملزمات سلامتی هم می‌باشد.

 

در قانون چون به حکم قانون، ریاست خانواده از خصایص شوهر می‌باشد این تعهد پرداخت نفقه هم به عهده ی او می‌باشد.  در صورتی که مرد این تعهد را ایفا نکند به حکم قانون ملزم و حتی ممکن است بسته به شرایطی تحت پیگرد قانونی و کیفری قرار بگیرد.

 

شرایط پرداخت نفقه

همان طور که مطرح شد مرد با عقد نکاح متعهد به پرداخت نفقه، می‌شود و این تعهد مالی است که برای او ایجاد مسوولیت می‌کند ولی در مقابل برای اینکه تعهد مالی شوهر از لحاظ قانونی به طور مستمر استمرار داشته باشد شرایطی در قانون مطرح شده که به بیان آن شرایط می پردازیم:

 

    وجود عقد نکاح دائم

با توجه به اینکه در نکاح موقت رابطه ی زناشویی برقرار می‌شود ولی این رابطه بسته به مدت زمانی که طرفین تعریف و تعیین می‌کند دوام دارد،لذا قانونگذار، مرد را در نکاح موقت، موظف به پرداخت نفقه نمی داند

 

    تمکین زن

شرط استمرار وجوب نفقه در قانون مدنی ، تمکین زن می‌باشد. تمکین، در اصطلاح حقوقی به معنای اطاعت معقول از شوهر می‌باشد و زن خواسته های معقول شوهر که در حد متعارف و ممکن از جمله حسن معاشرت و برقراری رابطه ی عاطفی می‌باشد را انجام دهد.

 

همچنین تمکین خاص که ناظر به حسن معاشرت در برقراری رابطه ی زناشویی با شوهر می‌باشد و زن موظف به انجام این امور می‌باشد و در صورت عدم تمکین، مرد تعهدی به پرداخت نفقه ندارد.

 

هرگاه زن در دستورات شوهر و حسن معاشرت با شوهر سرپیچی و ناسازگاری نماید، ناشزه به حساب می آید و مسقط نفقه می‌باشد تا زمانی که ناشزگی مرتفع شود.

نفقه زوجه

لازم به ذکر است که زن می‌تواند تا زمانی که مهریه ی خود را به طور کامل دریافت نکرده از تمکین خودداری کند و نفقه هم ساقط نمی‌شود مشروط به اینکه قبل از آن تمکین خاص نکرده باشد و مهریه هم حال باشد.

 

ماهیت جرم ترک انفاق

در صورتی که مرد به حکم قانون ملزم به پرداخت نفقه می‌شود باید موجبات آن را فراهم سازد و از ترک انفاق خودداری کند و در صورتی که از پرداخت نفقه به هردلیل خودداری کرد زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه، الزام مرد به پرداخت نفقه را بخواهد و در صورت عدم اجبار او، زن می‌تواند تقاضای طلاق بدهد و دادگاه او را ملزم به طلاق نماید

ولی قانونگذار در حمایت از زوجه در مقابل مردی که با داشتن استطاعت مالی نفقه را پرداخت نمی‌کند اقدام به تعقیب کیفری او می‌کند و او را مستوجب مجازات کیفری می داند.

 

جرم ترک انفاق جرمی است که در زمره‌ی جرایم مربوط به خانواده جای می گیرد و برای آن شرایط خاصی مقرر شده است. این جرم در دسته ی جرایم قابل گذشت می‌باشد و با گذشت ذینفع تعقیب و مجازات شوهر موقوف می‌شود.

 

شرایط اقامه ی دعوی کیفری ترک انفاق

برای اقامه ی هر دعوی کیفری شرایطی لازم است و برای جرم ترک انفاق هم شرایطی لازم است از جمله:

1- اثبات رابطه ی زوجیت به موجب سند ازدواج

2-در صورت ادعای اعسار از جانب  شوهر، زن استطاعت مالی شوهر را اثبات نماید

4.8/5 - (10 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *