شرایط دریافت اجرت المثل زوج

 اجرت المثل زوج و شرایط دریافت آن

ازدواج یک عمل حقوقی غیر مالی است اما تبعات و آثار مالی بسیاری را در پی دارد. آثاری مثل مهریه، نفقه، شرط تنصیف دارایی، اجرت المثل زوج و…. یکی از مهم ترین و بحث برانگیز ترین حقوق مالی زنان در زمان زندگی مشترک اجرت المثل است.

دریافت اجرت المثل مانند بسیاری درگیر از حقوق مالی زنان نیازی به طلاق و جدایی ندارد. می توان دریافت اجرت المثل و حتی میزان آن را در عقد نکاح شرط کرد. اما اینکه اجرت المثل چیست و تحت چه شرایطی به زن تعلق می گیرد و اینکه چگونه می توان آن را دریافت کرد مسائلی است که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.

اجرت المثل چیست؟

اجرت المثل در لغت به معنای بها و مال مشابه است. در واقع اجرت المثل یعنی بها و مالی که در قبال استفاده از یک مال یا انجام کاری باید پرداخت شود اما میزان آن به دقت معین نشده است. در اینگونه موارد باید به موارد مشابه نگاه کنیم و میزان این مال و بها را که به آن اجرت المثل می گوییم مشخص کنیم.

مثلا اگر کسی یک خانه را نقاشی کرده باشد ولی برای این کار اجرتی را مشخص نکرده باشد باید به موارد مشابه نگاه کنیم و بهای خدمات او را تعیین نماییم یا اگر از مال کسی استفاده نموده باشیم و بهایی برای این استفاده مشخص نشده باشد باید به موارد مشابه نگاه کنیم و اجرتی مشابه موارد دیگر برای این استفاده بپردازیم. محاسبه اجرت المثل اصولا توسط کارشناسان دادگستری انجام می شود.

موسسه حقوقی وکیل برتر با در اختیار داشتن یک تیم مجرب از وکلای پایه یک دادگستری خانواه و همچنین مشاوران حقوقی مجرب آماده ارائه خدمات در زمینه پرونده ها و دعاوی طلاق و خانواده می باشد.

اجرت المثل زوج

اثبات انجام کار های خانه‌داری توسط زوجه با قصد عدم تبرع مطابق بند الف تبصره ۶ ماده واحده قانون اصلاح مقررات طلاق ”چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا بر عهده وی نبوده به دستور زوج و با قصد عدم تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم نماید” پس دادگاه دو موضوع را برای تعیین آن باید احراز کند

اولا : اثبات اینکه زوجه به دستور زوج کارهایی که شرعا به عهده وی نبوده انجام داده است.

ثانیا : زوجه در انجام کارهای خانه‌داری قصد تبرع «قصد انجام کار به صورت مجانی»نداشته است. و از آنجا که زوجه در مطالبه آن مدعی است و مطابق قاعده ”البینة علی المدعی” بار اثبات بر دوش مدعی است.

لذا زوجه باید صدور دستور از ناحیه زوج جهت انجام کارهای خانه و همچنین دادگاه را متقاعد سازد که قصد تبرع به زوج را نداشته است و تعیین میزان آن با اثبات دو امر بالا، با توجه به کارهای انجام گرفته توسط زوجه و سنوات زندگی مشترک صورت می گیرد و دادگاه می تواند در تعیین آن از نظر کارشناس بهره جوید.

لذا در خصوص مبنای اجرت المثل می توان گفت قواعد مسلم حقوقی از جمله منع دارا شدن غیر عادلانه، هیچ کاری بدون اجرت نمی ماند و فرض عدم تبرع همگی دلیلی بر لزوم قرار دادن اجرتی بابت کار زوجه بوده تا بدین وسیله از غیرعادلانه شدن روابط مالی زوجین جلوگیری به عمل آید.

اجرت المثل با نفقه چه تفاوتی دارد؟

نفقه همان هزینه های جاری زندگی است که شامل همه نیازهای متعارف زن متناسب با شان و جایگاه اجتماعی او می شود. ماده 1107 قانون مدنی در تعریف نفقه مقرر می دارد:

« نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض».

پس تعریف قانونی فوق نشان می دهد که نفقه در واقع همان هزینه های زندگی جهت رفع نیازهای متعارف زن است.

اما تفاوت اصلی نفقه و اجرت المثل در این است که طبق ماده 1106قانون مدنی شوهر در صورت تمکین زن همواره مکلف به پرداخت نفقه می باشد اما در اجرت المثل باید حتما کاری توسط زن انجام شود و آن کار به دستور شوهر و بدون قصد تبرع انجام شده باشد. پرداخت اجرت المثل شرایط دیگری هم دارد که در ادامه به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت.

شرایط تعلق اجرت المثل

برای اینکه طبق قانون اجرت المثل به زن تعلق بگیرد باید شرایطی وجود داشته باشد. در صورتی که جمیع این شرایط محقق شود زن مستحق دریافت اجرت المثل خواهد بود. این شرایط عبارت است از:

• در ضمن عقد شرط نشده باشد

در هر عقد و قراردادی که بین طرفین منعقد می شود طرفین آزاد هستند که شروطی را در ضمن عقد درج نمایند و در صورت توافق بر این شروط، مکلف به انجام آن‌ها خواهند بود. این شروط ضمن عقد چنانچه خلاف مقتضای ذات عقد نباشند یا شروط غیر شرعی و غیر قانونی نباشند باید اجرا شوند.

یکی از شروطی که توافق در رابطه با آن از نظر قانون اشکالی ندارد، توافق در رابطه با کار در منزل توسط زن است.

طرفین در ضمن عقد می توانند شرط کنند که در قبال کلیه کارهایی که زن در خانه انجام می دهد از جمله آشپزی، نظافت، نگهداری از بچه ها و… مستحق دریافت هیچگونه اجرت و پاداشی نباشد و همه این کارها را در خانه به صورت رایگان انجام دهد. در این صورت زن مستحق دریافت اجرت المثل نخواهد بود.

یک نوع دیگر از شرط ضمن عقد را هم در رابطه با اجرت المثل زن می توان فرض نمود. مثلا اینکه در ضمن عقد شرط شود که در قبال کلیه کارهایی که زن در خانه شوهر انجام می دهد مستحق دریافت مقداری اجرت مشخص باشد. مثلا می توان گفت که در قبال کلیه کارهایی که زن در خانه انجام می دهد ماهیانه یک میلیون تومان اجرت دریافت نماید.

طبق تعریفی که قبلا به آن اشاره کردیم به این نوع از اجرت، اجرت المسمی گفته می شود زیرا به صراحت در متن قرارداد ذکر شده است. پس در صورت مشخص شدن اجرت المسمی زن دیگر مستحق دریافت اجرت المثل نخواهد بود.

• تبرعی نباشد

طبق ملاکی که ماده 336 در خصوص اجرت المثل مشخص می نماید شخصی که کاری را انجام می دهد نباید قصد تبرع داشته باشد. به عبارت دیگر اگر شخصی از سر لطف و مهربانی بخواهد کاری را به صورت رایگان برای شخص دیگری انجام دهد مستحق اجرت المثل نخواهد بود.

البته از آنجایی که اصولا هیچ شخصی برای دیگری کاری را به رایگان انجام نمی دهد و به بیان حقوقی، انجام هر عملی ظاهر در عدم تبرع دارد، بار اثبات این موضوع بر عهده شوهر می باشد.

به عبارت دیگر باید گفت علی الاصول کلیه کارهایی که زن در خانه شوهر انجام می دهد به نیت تبرع و مجانی نیست و این موضوع را مرد باید برای دادگاه به اثبات برساندکه زن به قصد تبرع کاری را انجام داده است. چنانچه مرد موفق به اثبات قصد تبرع زن در انجام این امور شود مساله اجرت المثل زن منتفی می گردد و زن مستحق اجرت المثل نخواهد بود.

• کار شرعا به عهده زن نباشد

از شرایطی که در ماده واحده فوق الذکر به آن اشاره شده است این است که کاری که انجام شده است نباید شرعا و قانونا بر عهده زن بوده باشد. به عبارت دیگر اگر کارهایی که زن در زندگی مشترک انجام می دهد خارج از تکلیف شرعی و قانونی او بوده باشد اصولا مستحق دریافت اجرت المثل برای آن عمل خواهد بود.

همانطور که قبلا هم گفتیم وظیفه شرعی و قانونی زن فقط تمکین از شوهر است و زن هیچ وظیفه ای در انجام کارهای منزل و نگهداری از فرزندان ندارد لذا برای انجام آنها می تواند درخواست اجرت نماید.

• به دستور شوهر باشد

ملاک دیگری که ماده 336 در رابطه با استحقاق زن به دریافت اجرت المثل به ما می دهد این است که کلیه کارهایی که زن در زندگی مشترک انجام داده است باید به درخواست و دستور شوهر بوده باشد. پس چنانچه کاری به دستور و درخواست شوهر انجام نشده باشد به آن اجرت المثل تعلق نمی گیرد.

• درخواست طلاق توسط زوج

برای این که زن مستحق اجرت المثل باشد باید طلاق به درخواست مرد صورت بگیرد. یعنی اگر زن خواهان طلاق از شوهر خود باشد مستحق دریافت اجرت المثل نخواهد بود.

• طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء رفتار زن نباشد

اگر طلاق به درخواست مرد به استناد تخلف زن از وظایف همسری (عدم تمکین) یا ناشی از سوء اخلاق و رفتار زن باشد زن حق درخواست اجرت المثل زوج را نداشته و دادگاه هم در صورت اثبات این امر نسبت به پرداخت اجرت المثل رای صادر نخواهد کرد.

موسسه حقوقی وکیل برتر با در اختیار داشتن یک تیم مجرب از وکلای پایه یک دادگستری خانواه و همچنین مشاوران حقوقی مجرب آماده ارائه خدمات در زمینه پرونده ها و دعاوی طلاق و خانواده می باشد.