وکیل وقف املاک

 

شرایط وقف املاک چیست؟

کلمه وقف در فرهنگ لغت به معنى ایستادن، توقف، حبس کردن، منحصر کردن چیزى، به کسى است.

وقف در ماده 55قانون مدنی تعریف شده است .

این ماده مقرر می دارد : وقف عبارت است از این که عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود، منظور از حبس نمودن عین مال نگاه داشتن عین مال از نقل و انتقال و همچنین، از تصرفاتى که موجب تلف عین گردد زیرا مقصود از وقف، انتفاع همیشگى موقوف علیهم، از مال موقوفه است و بدین جهت هم آن را وقف گفته اند. منظور از تسبیل منافع، واگذارى منافع در راه خداوند و امور خیریه و اجتماعى می باشد.

چه اموالی را می توان وقف نمود؟

اموالى را می توان وقف نمود که با حفظ اصل آن، امکان بهره بردارى از منافعش وجود داشته باشد. به عنوان مثال، اقلام مصرف شدنى مانند میوه یا گندم یا برنج که با استفاده از آنها عین مصرف می شود، قابل وقف نیست. اما اموالى مانند ظروف، میز، صندلى، ساختمان، باغ و زمین قابلیت وقف دارند.

انواع وقف

وقف عام

وقف عام به وقفی میگویند که در جهات امور عام المنفعه باشد .مثل وقف مساجد و معابر و…

به بیان دیگر وقتى مالک، مال منقول قابل دوام یا ملکى را براى کارهاى عمومى و عام المنفعه وقف می کند وقف عام می باشد.

وقف خاص

وقف خاص وقفی است که اختصاص به افراد معینى  داشته باشد مثل وقف بر اولاد . به عنوان مثال، مالکى مال غیر منقول یا مال منقول قابل دوام را وقف می کند تا فرزندان او از منافع مال بهره ببرند که این عمل را وقف خاص گویند.

ارکان وقف

  •  مالی که وقف شده است را موقوفه می گویند.

  • وقف کننده یا مالک آن ملک وقفی را واقف گویند.

  • به کسانی که مال برای آنان وقف می‌شود  موقوف علیهم می گویند.

ملک وقفی چگونه ملکی است؟

باید گفت ملک وقفی زمینی است که مالکش آن را وقف امور خیر کرده است. به این معنا که مالکیت زمین در اختیار سازمان اوقاف قرار دارد و این سازمان زمین را در مقابل اقساط 99 ساله به افراد اجاره می‌دهد و اجاره دریافتی صرف امور خیر می‌شود. برخی افراد بر این باورند که ملک اوقافی سندی ندارد اما این یک تصور غلط است، ملک وقفی همانند املاک شخصی دارای سند هستند .

وقف چه شرایطی دارد؟

  • مال قابل رؤیت و عینی باشد (منافع یا دیون نباشد.)

  • ملک متعلق به وقف‌ کننده باشد.

  • موقوفه باید دارای منفعت حلال باشد واین منفعت متعلق به غیر نباشد.

بنابراین وقف مواد و کالاهای خوراکی و آشامیدنی صحیح نیست. مثل وقف میوه درخت ولی خود درخت یا باغ قابلیت وقف را دارد و مال موقوفه باید قابل تحویل باشد. بنابراین مثلاً وقف پرنده فراری که امکان تحویل آن نیست، صحیح نیست.

هم چنین موقوفه نباید برای منفعت حرام وقف شده باشد. بنابراین مثلاً وقف مکانی برای فروش شراب یا برای استفاده فرقه‌های ضالّه باطل است.

قبض و اقباض در وقف

از جمله شرایط صحت وقف، قبض و اقباض (تحویل و تسلیم) مال مورد وقف است.
 اگر واقف عین موقوفه را به تصرف وقف ندهد وقف محقق نمی‌شود و هر وقت به قبض داد وقف تحقق پیدا می‌کند.

رجوع از وقف

در خصوص امکان رجوع از وقف توسط واقف (کسی که مالی را وقف می‌کند) ماده 61قانون مدنی می گوید «وقف بعد از وقوع آن به نحو صحت و حصول قبض لازم است یعنی غیرقابل بازگشت به حالت قبل از وقف است و واقف نمی‌تواند از آن رجوع کند یا در آن تغییری بدهد یا از موقوف علیهم [یعنی کسی که وقف به نفع آنها شده است] کسی را خارج کند یا کسی را داخل در موقوف علیهم نماید یا با آنها شریک کند یا اگر در ضمن عقد متولی [یعنی کسی که مسئول انجام و اجرای امور وقف است] معین نکرده بعد از آن متولی قرار دهد یا خود به ‌عنوان تولیت دخالت کند.

هم چنین واقف باید مالک مالی باشد که وقف می‌کند و به‌ علاوه دارای اهلیتی باشد که در معاملات معتبر است.» از جمله اینکه عاقل و بالغ باشد و قصد و اراده و اختیار داشته باشد.

همچنین: «فقط وقف مالی جایز است که با بقای عین بتوان از آن منتفع شد اعم از اینکه منقول [مالی است که قابل نقل و انتقال فیزیکی است] باشد یا غیرمنقول [مالی است که غیر قابل جابه‌جایی مادی و فیزیکی است] مشاع [مالی است که مشترک بین چند نفر باشد] باشد یا مفروز» (مالی است که سهم هر کس افراز شده و مشخص است.)

اگر کسی چیزی را وقف کند، از ملک او خارج می‌شود و خود او و دیگران نمی‌توانند آن را ببخشند‌ و یا بفروشند و کسی هم از آن ملک ارث نمی‌برد جز در مواردی خاص که فروختن اشکالی ندارد. در اوقاف عامه از قبیل مدارس و مساجد و امثال این‌ها، قبض نیاز نیست و مال موقوفه به محض وقف نمودن محقق می‌شود.

فروش ملک وقفی

املاک وقفی قابل فروش نیستند اما درصورت وجود شرایطی این املاک می توانند به فروش برسند. ازجمله:

  • ترس از خراب شدن  آن ملک در آینده‌ای نه چندان دور وجود داشته باشد.

  • بین موقوف علیهم اختلاف پیدا شود و به خون و خونریزی کشیده شود.

  • بین موقوف علیهم اختلاف پیدا شود و تخریب ملک وقفی قابل پیش‌بینی باشد.

نحوه وقف ملک

واقف اگر آگاهی حقوقی برای وقف کردن را دارد می‌تواند به وسیله‌ی فقه اسلامی و با رعایت شرایط وقف نامه‌ای را تنظیم نماید و اموال وقفی، شرایط وقف و مسائل دیگر را در آن درج نماید. اما اگر آگاهی حقوقی نداشته باشد می‌تواند با ارائه‌ی مدارک به مسئول امور اوقافی جهت مشاوره اقدام کند. شما می‌توانید در این زمینه از کارشناسان امور اوقاف ما در موسسه حقوقی وکیل برتر بهره بگیرید.

وقف ملک مشاع

مالک ملک مشاعی می‌تواند به اندازه سهم خود، هر نوع تصرف حقوقی در مال بکند اما اجرا و تصرف مادی در آن نیازمند رضایت سایر شرکا است. در صورتی که یکی از شرکای مشاعی، سهم خود را وقف نماید، اداره اوقاف سعی در افراز و جداسازی بخش وقف شده را خواهد داشت. در صورتی که به هر دلیلی نتوان سهم مذکور را جدا کرد، به خرید مابقی سهم شرکا اقدام خواهد شد. در صورتی که شرکا راضی به فروش نباشند، می‌توان قسمت وقف شده را به فروش رساند و مبلغ آن را برای انجام اموری که مدنظر واقف بوده و یا به آن نزدیک می‌باشد صرف کرد.

وکیل وقف املاک

واقف می‌تواند خود برای موقوفه، متولی یا متولیانی به‌ صورت انفرادی یا جمعی منصوب کند یعنی هر یک از متولیان بتوانند به تنهایی هر گونه اقدامی که ضروری می‌دانند برای اداره موقوفه انجام دهند یا به تصویب سایر متولیان هم برسد.

ممکن است اختیار تعیین متولی را واقف به دیگران واگذار کند و در حکم صریح ماده ۷۵ قانون مدنی آمده: «واقف می‌تواند تولیت یعنی اداره کردن امور موقوفه را مادام ‌الحیات یا در مدت معینی برای خود قرار دهد و نیز می‌تواند متولی دیگری معین کند که به طور مستقل یا مجتمع با خود واقف اداره کند. تولیت اموال موقوفه ممکن است به یک یا چند نفر دیگر غیر از خود واقف واگذار شود که هریک به‌ طور مستقیم و منظم اداره کنند و همچنین واقف می‌تواند شرط کند که خود او یا متولی که معین شده نصب متولی کند یا در این موضوع هر ترتیبی را مقتضی بداند قرار دهد.

وقف اموال پیچیدگی های زیادی دارد لذا بهتر است برای حصول نتیجه مطلوب حتما از وکیل وقف اموال متخصص استفاده نمایید.

آیا می توان متولی را عزل کرد؟

اما در این میان سؤالی وجود دارد مبنی‌ بر اینکه آیا عزل متولی ممکن است؟ باید گفت عزل در صورتی امکانپذیر است که وی به مصلحت موقوفه عمل نکند یا خلاف وقفنامه عمل کند یا اینکه در اداره آنجا ناتوان باشد یا رعایت امانتداری نکند. در این صورت دادگاه او را ملزم به رعایت مصالح موقوفه می‌کند و چنانچه امکان پذیر نباشد، در نهایت عزل می‌شود از سوی دیگر اگر واقف طبق وقفنامه شرایطی را برای عزل متولی بیان کرده باشد.

.به عنوان مثال: شرط شده باشد تا زمانی که متولی در حرفه و شغل خود بازنشسته نشده همچنان متولی باشد و اگر او بازنشسته شود وی معزول است، در این صورت می‌توان متولی را عزل نمود. طبق ماده ۷۸ قانون مذکور، «واقف می‌تواند بر متولی ناظر قرار دهد که اعمال متولی به تصویب یا اطلاع او باشد»

برای اداره مال مورد وقف باید طبق نظر واقف عمل شود و تخطی از آن خلاف است و جایز نیست و طبق ماده ۸۲ قانون مدنی: «هرگاه واقف برای اداره کردن موقوفه ترتیب خاصی معین کرده باشد متولی باید به همان ترتیب رفتار کند و اگر ترتیبی قرار نداده باشد متولی باید درباره تعمیر، اجاره و جمع‌آوری منافع و تقسیم آن بر مستحقان و حفظ موقوفه و غیره مثل وکیل و… عمل نماید.»

در خصوص سایر شرایط اختصاصی وقف طبق مواد ۶۵ تا ۷۳ قانون مدنی آمده: صحت وقفی که به‌ علت زیان رساندن دیان (طلبکاران) واقف واقع شده باشد منوط به اجازه طلبکاران است یعنی صحت انجام وقف مال توسط شخص بدهکار، منوط به رضایت طلبکارانش است و وقف بر مقاصد غیر مشروع [و غیرقانونی] باطل است.

مثل اینکه واقف شرط کند از درآمد موقوفه وام به دیگران داده شود در قبال آن ربا دریافت شود. در ضمن مالی که قبض و اقباض آن [تحویل دادن و تحویل گرفتن آن] ممکن نیست، وقف آن باطل است لیکن اگر واقف تنها قادر بر دریافت اقباض آن نباشد و موقوف علیه [یعنی شخصی یا اشخاصی که وقف به‌نفع آنها شده است] قادر به دریافت آن باشد صحیح است و هر چیزی که برحسب عرف و عادت یا از توابع و متعلقات عین موقوفه محسوب می‌شود داخل در وقف است مگر اینکه واقف آن را استثنا کند.

وقف بر معدوم و مجهول صحیح نیست مگر به تبع موجود. یعنی شخص منتفع از وقف باید وجود داشته باشد یا در آینده به وجود آید به‌عنوان نمونه: وقف بر نوزادی (حملی) که هنوز به‌ دنیا نیامده و در آستانه تولد است، صحیح است.

باید توجه داشت که واقف نمی‌تواند وقف را به نفع خود قرار دهد. به این معنی که اگر واقف خود را موقوف علیه یا جزء موقوف علیهم کند یا پرداخت دیون یا سایر مخارج خود را از منافع موقوفه قرار دهد باطل است اعم از اینکه مربوط به حال حیات باشد یا بعد از فوت. اما طبق ماده ۷۴ قانون مذکور، در صورتی واقف می‌تواند از موقوفه منتفع شود که وقف بر مصالح عامه باشد. همانند وقف بر مردم فلان شهرستان که اگر خود واقف نیز مصداق موقوف علیهم واقع شود می‌تواند منتفع شود.

حال سؤالی که به ذهن متبادر می‌شود این است که آیا وقف بر اولاد و اقوام و امثال آنها صحیح است؟ در این خصوص ماده ۷۳ قانون مدنی حکم بر جواز و معتبر بودن این گونه وقف‌ها صادر کرده است یعنی هر فرد می‌تواند به هر میزان از مال خود را در زمان حیات وقف خاص یا عام نماید.

وکالت دعاوی وقفی

دعاوی وقفی دارای ساختار پیچیدگی های ویژه ای می باشد و به جهت پیچیدگی ها و اهمیت خاص دعاوی وقفی باعث گردیده تا شعب خاصی جهت رسیدگی به اینگونه پرونده ها اختصاص یابد .دعاوی وقفی مستلزم داشتن آگهی و تسلط بر قوانین و مقررات خاص آن می باشدل ذا بهتر است در اینگونه دعاوی از حضور وکیل وقف املاک متخصص استفاده نمایید.

بسیاری از اینگونه پرونده ها به جهت عدم آگاهی از قوانین و مقررات با شکست مواجه می گردد و منجر به صدور قرار رد دعوی و یا قرار عدم استماع دعوا و یا قرار ابطال دادخواست می گردد و همین امر باعث سردرگمی افراد در مراجع قضایی می شود. لذا پیشنهاد می شود برای اینگونه دعاوی حتما از وکیل وقف املاک استفاده نمایید.

برای اینکه در دعاوی وقفی به نتیجه مطلوب برسید و از تضییع حق خود جلوگیری نمایید قبل از طرح دعاوی وقفی با وکیل متخصص وقف املاک مشاوره نمایید.

وکیل وقف املاک

5/5 - (1 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *